Μερικά δεδομένα για να δούμε που είναι πραγματικά το μέλλον στη στέγη.
Σε μια χώρα όπου την περίοδο της κρίσης το ΑΕΠ μειώθηκε κατά ~25%, οι μισθοί κατά ~40-50% και η ανεργία άγγιξε το 30%, το γεγονός ότι τα NPLs στη στεγαστική πίστη ήταν "μόνο" 50-55% είναι πρωτοφανές σε διεθνή επίπεδα. Μεταξύ άλλων, οφείλεται στο ότι υπήρχε αρκετό μαύρο χρήμα που βγήκε σταδιακά στην επιφάνεια και συντήρησε την κατάσταση, για κάποιους ήταν ουσιαστική η στήριξη από την οικογένεια (η σύνταξη της γιαγιάς) και αρκετό legal/financial engineering με σχέδιο Ηρακλής, νόμος Κατσέλη κλπ. το οποίο έχει σπρώξει το τενεκεδόκουτο παρακάτω (χωρίς να έχει λύσει το συστημικό πρόβλημα, το οποίο παραμένει).
Αναφορικά με το στοκ "κλειστών" ακινήτων, να αναφέρω τα ακόλουθα τα οποία έχουν μια ουσιαστική βάση:
1. Το στοκ μπορεί να είναι “μεγαλύτερο” αλλά όχι απαραίτητα “χρήσιμο”. Το 2011-2021 προστέθηκαν λίγες νέες οικοδομές (κάτω από 10.000 νέες κατοικίες/έτος) αλλά χτίστηκαν πολλές πολυτελείς κατοικίες (ειδικά στα Νότια Προάστια – με 10k euro/m2) ή τουριστικά ακίνητα. Δεν καλύφθηκαν οι πραγματικές ανάγκες πρώτης κατοικίας, ειδικά για νεοεισερχόμενους στην αγορά κατοικίας κάτω των 40 ετών.
2. 55%+ των σπιτιών είναι κατασκευασμένα πριν το 1980. Πάνω από 1 εκατ. κατοικίες είναι ενεργειακά ακατάλληλες και δεν μετρούν ή θα πάψουν σύντομα να μετρούν πλήρως στο λειτουργικό απόθεμα αν πέσει καμμία υποχρέωση για ενεργειακά standards από Ε.Ε. (= ευκαιρία για νέα δάνεια από τις φίλες μας τις τράπεζες).
3. gentrification: Περιοχές που ήταν υποτιμημένες (Κυψέλη, Κουκάκι, Νέος Κόσμος, Παγκράτι) έχουν πλέον στρατηγική αξία λόγω ζήτησης από επενδυτές και digital nomads (my ass).
4. Στην Αθήνα (και ειδικά σε συγκεκριμένες περιοχές) υπάρχει υπερσυγκέντρωση ζήτησης και παραλογισμός τιμών. Δεν ισχύει το ίδιο σε όλη την Ελλάδα (ίσως για κάποιους η λύση είναι αποκέντρωση τώρα!)
5. Αν στα παραπάνω προσθέσεις κανείς την περαιτέρω αστικοποίηση, την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, την σμίκρυνση των μελών ανά νοικοκυριό, τις ολοένα και πιο αυξανόμενες μονογονεϊκές οικογένειες (πάμε προς το σουηδικό μοντελο όπου το 70% περίπου των νοικοκυριών αποτελούνται απο ενα άτομο), την απουσία οίκων ευγηρίας κοκ, η ανάγκη για ακίνητα ακόμα αυξάνεται. Θα μπορούμε να τα αγοράσουμε; Σίγουρα όχι με το επίπεδο των μισθών.
Μάλλον το μοντέλο του μέλλοντος είναι forever leasing. Δεν θα κατέχεις τίποτα και θα είσαι ευτυχισμένος (;;;;;)· από το την συσκευή του κινητού σου, μέχρι το αυτοκίνητο…
