Η νέα ευρωπαϊκή καταδίκη λόγω της μη εφαρμογής δικαστικών αποφάσεων από το ίδιο το κράτος
Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης
www.zougla.gr
Εδώ και πολλά χρόνια, γινόμαστε μάρτυρες όχι μονάχα της καθυστέρησης έκδοσης δικαστικών αποφάσεων , αλλά και της καθυστέρησης εφαρμογής των δικαστικών αποφάσεων και μάλιστα από το ίδιο το ελληνικό δημόσιο. Στην Ελλάδα του 2024, οι περισσότερες δικογραφίες ακόμα μεταφέρονται με καροτσάκια των “σουπερμάρκετ”, ενώ η έλλειψη μηχανογράφησης- ηλεκτρονικής διακίνησης εγγράφων, ταλαιπωρεί πολίτες , δικαστικούς υπαλλήλους, δικαστές και δικηγόρους.
Σύμφωνα με την πρώην πρόεδρο της ένωσης διοικητικών Δικαστών,η Ελλάδα κατείχε την πρώτη θέση στις καθυστερήσεις έκδοσης των αποφάσεων από τις 26 χώρες της Ευρώπης. Στα Διοικητικά Δικαστήρια εκκρεμούν 288.229 υποθέσεις. Στο Πρωτοδικείο Αθηνών δεν έχουν προσδιοριστεί 44.000 υποθέσεις. Το «αναβολόσημο» που επιβλήθηκε πριν λίγα χρόνια, εξυπηρετεί «ταμειακές ανάγκες» και όχι την καταπολέμηση της ” βιομηχανίας” αναβολών, κυρίως με την προσκόμιση ιατρικών βεβαιώσεων.
Θεσμοθετήθηκε η καταβολή παραβόλου όταν το δικαστήριο κρίνει νόμιμο το αίτημα χορήγησης αναβολής, διάταξη που εξυπηρετεί ταμειακές ανάγκες και όχι την επιτάχυνση εκδίκασης των υποθέσεων, ενώ παραβλέπεται το γεγονός ότι η εκδίκαση των υποθέσεων αναβάλλεται σε ποσοστά που φθάνουν το 60 και 70% επειδή η διοίκηση δεν προσκομίζει τον φάκελο της υπόθεσης και τις απόψεις της. Ανάμεσα στα 47 κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης, η χώρα μας κατέχει την τέταρτη θέση σε υπερβολικές καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης και έχει επανειλημμένα καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, λόγω υπερβάσεων του εύλογου χρόνου έκδοσης απόφασης.
Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνο ότι πλήττεται το κύρος της χώρας μας διεθνώς, αλλά καταρρακώνεται και το «κοινό περί δικαίου αίσθημα» και η υγιής επιχειρηματική δραστηριότητα. Δεν μπορούν να εισπράξουν βεβαιωμένα πολλά εκατομμύρια ευρώ,από τις γνωστές λίστες φοροδιαφυγής(Λαγκάρντ, Μπόργιανς), λόγω πολυνομίας και γραφειοκρατίας.Το ίδιο συμβαίνει με το λαθρεμπόριο καυσίμων και καπνικών,όπου το κράτος ζημιώνεται με εκατομμύρια ευρώ.
Η πολυνομία αποτελεί τη βάση για την κακοδικία, την ανομία, τη διαφθορά. Το χάος της πολυνομίας είναι από τους κρισιμότερους «αόρατους» εχθρούς της ανάπτυξης. Η Ελλάδα είναι ίσως η χώρα με τους περισσότερους νόμους και ρυθμίσεις στον κόσμο, ένα πολυδαίδαλο νομικό σύστημα του οποίου την ισχύ κανείς δεν γνωρίζει και στα δίχτυα του οποίου «κολλάει» κάθε μεταρρυθμιστική απόπειρα. Με την πολυνομία εννοούμε την ύπαρξη πολλών Νόμων, Υπουργικών Αποφάσεων, Προεδρικών Διαταγμάτων και Εγκυκλίων για το ίδιο θέμα, συχνά αντικρουόμενων μεταξύ τους και οπωσδήποτε πολυδαίδαλων. Κακονομία είναι το φαινόμενο της κακής ποιότητας των νομικών ρυθμίσεων – αντικρουόμενοι, ασαφείς ή κακογραμμένοι νόμοι, ενίοτε γεμάτοι με άσχετες ή αυθαίρετες ρυθμίσεις. Απαιτείται νέα κωδικοποίηση νόμων, με απλούστευση και επαναδιατύπωσή τους.
Στη μηχανογράφηση, στην ηλεκτρονική διακίνηση δικαστικών εγγράφων ,κατέχουμε την τελευταία θέση στην Ευρώπη. Απαιτείται πλήρης μηχανογράφηση όλων των υπηρεσιών των δικαστηρίων και η καθιέρωση, πανελλαδικά και σε όλες τις διαδικασίες, της ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων.
Η Βουλή κατά το νομοθετικό της έργο, θα πρέπει να συμμορφώνεται με τη συνταγματική διάταξη που απαγορεύει να εισάγονται στους νόμους διατάξεις άσχετες με το κυρίως αντικείμενο του νόμου, ώστε να εκλείψει το απαράδεκτο φαινόμενο των λεγομένων «φωτογραφικών» διατάξεων, που εισάγονται τις μεταμεσονύκτιες ώρες και στην πλειοψηφία τους περνούν απαρατήρητες.
Σε πολλές περιπτώσεις η πρόσβαση του πολίτη στη δικαιοσύνη είναι πολύ ακριβή. Και τη μεγαλύτερη ευθύνη την έχει το ίδιο το κράτος, το οποίο αποφασίζει πολλές φορές για φοροεισπρακτικούς λόγους, άλλες για εξοικονόμηση δαπανών και κάποιες φορές για να αποτρέψει τους πολίτες να καταφύγουν στη δικαιοσύνη.
Η ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, εδώ και χρόνια, δεν έχει προκηρύξει μόνιμες θέσεις εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού στα δικαστήρια της χώρας. Η ένωση δικαστών και οι δικηγορικοί σύλλογοι διαμαρτύρονται για την έλλειψη προσωπικού στα δικαστήρια και για το γεγονός ότι ελάχιστοι υπάλληλοι επωμίζονται δυσανάλογα μεγάλο φόρτο εργασίας. Εκτός από την έλλειψη προσωπικού, το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν έχει προβεί διαχρονικά στην κωδικοποίηση της νομόθεσιας (με την έννοια της τακτοποίησης και της κατηγοριοποίησης), με συνέπεια να υφίστανται πολλοί νόμοι για το ίδιο θέμα.
Επιπλέον,οι διαχρονικές καταγγελίες δικαστών για πολιτικές παρεμβάσεις της ηγεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης,στο έργο των ανεξάρτητων δικαστών,μόνο προβλήματα δημιουργούν στην εξέλιξη μίας υπόθεσης. Προβλήματα που αμαυρώνουν την εικόνα της ανεξάρτητης Δικαιοσύνης. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης διαχρονικά δεν έχει αναλάβει πρωτοβουλία για την σύσταση Συνταγματικού Δικαστηρίου στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα δεν υφίσταται Συνταγματικό Δικαστήριο και απαιτείται πράξη της δημόσιας διοίκησης για την εφαρμογή μίας δικαστικής απόφασης. Η πράξη της διοίκησης συνήθως καθυστερεί υπερβολικά, επικαλούμενη ως
αιτιολογία καθυστέρησης την έλλειψη πόρων για την υλοποίηση της απόφασης. Αντιθέτως η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου ισχύει από την δημοσίευσή της, ως νόμος του κράτους, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη πράξη της δημόσιας διοίκησης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αξιοκρατική εκλογή των Δικαστικών του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ώστε να λειτουργεί ως ανεξάρτητο Δικαστήριο.
